حجه الاسلام و المسلین «حسن عالمی طامِه» در معرفی کتاب «بررسی راه‌های محرمیت از دیدگاه فقه امامیه» به خبرنگار ایرنا گفت: در این کتاب راه‌های محرمیت کسانی که کودکی را در سالیان گذشته به فرزندی پذیرفته‌اند و نیز راه‌های محرمیت در سه حوزه بسیار مهم، «محرمیت فرزند پذیران با فرزند خوانده» و «محرمیت داماد خوانده و عروس خوانده با پدرخوانده» و نیز «محرمیت فرزندان فرزند خوانده با فرزندان پذیرنده» ارائه شده است و برای پژوهش در این مسئله علاوه بر آیات قرآن کریم و روایات بیان شده از سوی ائمه اطهار(ع) به صورت میدانی از بیش از استفتا پانزده تن از مراجع عظام تقلید نیز در این زمینه بهره گرفته شده است.
نویسنده کتاب «بررسی راه های محرمیت از دیدگاه فقه امامیه» با بیان اینکه محرمیت و راه های آن از دیرباز در فقه مذاهب اسلامی مطرح و به مقتضای هر عصری به آن پرداخته شده است و مسئله نوظهوری نیست، گفت: تمامی راه های محرمیت از سه راهکار اساسی عقد، رِضاع و یا ترکیب این دو امکان‌پذیر است که هر سه این راه‌ها در دین مبین اسلام به خوبی پیش‌بینی شده‌اند و قابل اجرا هستند.
وی گفت: در عصر ما، مواردی همچون فرزندخواندگی، وجود کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، فرزندان طلاق و سرپرستی آنها، این مسئله را در افقی تازه قرار داده و با وجود اینکه سابقه کهنی که در فقه دارد در ردیف مسائل مستحدثه قرار گرفته است و نمی شود مسئله بسیار مهم محرمیت را با سمحه و سهله بودن و یا حرف های عوامانه مانند محرمیت نان و نمکی حل نمود و ضرورترین مسئله دین یعنی حجاب و اهمیت آن را نادیده گرفت.
وی همچنین، با اشاره به لزوم رعایت حجاب و توجه به مسئله محرم و نامحرم در اسلام گفت: بر اساس آمارها حدود پانزده درصد خانواده‌های ایرانی مشکل ناباروری دارند که این مشکل یا از راه درمان‌های پزشکی بسیار گرانقیمت انجام می‌شود و یا از طریق پذیرش فرزندخوانده صورت می‌گیرد که در این میان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها، محرمیت میان خانواده‌ها و فرزندخوانده‌هاست.
عالمی، با بیان اینکه مشکل محرمیت فرزندخوانده‌ها پس از سن تکلیف فقط به پدر و مادر و بستگان خلاصه نمی‌شود و بعد از ازدواج نیز مشکلات بسیاری برای عروس و دامادخوانده‌ها وجود دارد، افزود: برای حل این مشکل راهکارهایی وجود دارد که اگر افراد به آنان آگاه باشند و به درستی عمل کنند می‌توانند به راحتی محرمیت بین افراد مورد نظر را ایجاد نمایند.
وی با بررسی راه‌های محرمیت و موانع آن، این مسئله را در سه حوزه بسیار مهم و مبتلابه دانست که شامل؛ راه‌های محرمیت پیش از ازدواج فرزندخوانده یعنی محرمیت میان فرزندپذیران و بستگانشان با فرزندخوانده، راه‌های محرمیت میان فرزندان فرزندخوانده با فرزندپذیران و بستگان نَسَبی و سَبَبی آنها پس از ازدواج فرزندخوانده و راه‌های محرمیت میان فرزندان طلاق و بستگان ناپدری و یا نامادری آنهاست.
وی با بیان اینکه برای پیدا کردن بهترین و مناسب‌ترین راهکار ایجاد محرمیت میان خانواده‌ها و فرزندخوانده ها باید دوازده پرسش در رابطه با سن، جنس، نسبت ها و برخی مسائل دیگر از خانواده ها پرسیده شود، گفت: برای دستیابی به بهترین راهکار باید اِشراف و آگاهی کاملی نسبت به مسائل محرمیت داشته باشیم تا در آینده مشکلی در این رابطه پیش نیاید.
عالمی، با بیان اینکه اساسی ترین سبب برای ایجاد محرمیت «عقد ازدواج» است، گفت: خداوند با جعل و تشریع عقد نکاح، آثار متعددی بر آن مترتب ساخته که یکی از آثار بسیار مهم آن، محرمیت است به طوری که حتی راه های محرمیت از طریق رضاع نیز متوقف بر عقد نکاح درست است چون یکی از شرایط رضاع این است که شیر دادن از راه ازدواج مشروع به دست آمده باشد.
وی اظهار کرد: یکی از مسائل مهم در فقه اسلام، مسئله «رِضاع» و آثار آن است که ارتباط محکمی با مسئله نکاح و حرمت آن دارد، زیرا پودمان رضاع مانند پودمان نسب است و به وسیله رضاع حرام می شود؛ آنچه که به وسیله نسب حرام شده است.
وی افزود: در اثر شیرخوردن کودکی از زنی، حقیقت تکوینی در عالَم خارج تحقق می یابد که بین زن و کودک و میان عده ای دیگر قرابت رضاعی را ایجاد می کند؛ در واقع قرابت رضاعی مانند نسب، در زمانی که کودکی از زنی شیر بخورد با شرایطی که در صاحب شیر می گرداند و محرمیت میان آن زن و مرد و بستگان آنها ایجاد می کند و سایر آثار نسب جاری نمی شود.
عالمی، همچنین در رابطه با محرمیت از راه «عقد و شیردادن» (محرمیت ترکیبی) اظهار کرد: در پاره‌ای از موارد محرمیت بین فرد یا اشخاص مورد نظر نمی‌تواند از راه عقدِ تنها و یا از راه شیردادنِ تنها ایجاد شود بلکه باید محرمیت‌ها را از ترکیب بین عقد و رضاع ایجاد کرد.
وی گفت: پذیرش فرزند از مراکز زیر نظر بهزیستی یکی از کارهای نیک و خداپسندانه است چرا که هم زن و مردی می توانند طعم شیرین فرزند داشتن را بچشند و محبت خود را به او نثار کنند و هم کودکی بی سرپرست زیر حمایت خانواده ای قرارمی‌گیرد و از لذت، محبت و نعمت پدر و مادر بهره مند می‌شود و نمی‌توان با حرف‌های واهی مانند محرمیت‌های نان و نمکی و غیره که هیچ‌گونه وجاهت شرعی ندارد در رابطه با محرمیت فرزندپذیران و بستگان آنان با فرزندخوانده کوتاهی کرد و آنان با اهمال مسئولان امر تا پایان عمر به دلیل عدم توجه به مسائل محرمیت مبتلا به گناه و معصیت شوند.
پژوهشگر حوزه علمیه قم تاکید کرد: خانواده‌هایی که اقدام به پذیرش فرزند می‌کنند به سادگی با مراجعه به کارشناسان امور دینی که در این زمینه تخصص لازم را دارند، مشکل محرمیت را در این زمینه حل، و این کار خداپسندانه خود را با ایجاد محرمیت شرعی کامل کنند.
وی، با بیان اینکه هر عقدی ولو اینکه موقت باشد و همین طور رضاع همان طور که باعث محرمیت می‌شود در برخی از موارد موجب حرمت نیز می شود، تذکر داد: خانواده‌ها برای اینکه در آینده به مشکل برنخورند لازم و ضروری است که برای ایجاد مسئله محرمیت به کارشناسان خبره و متخصص در این زمینه مراجعه کنند تا دچار مشکل نشوند.
عالمی، به تصویب قانونی در دو سال پیش در رابطه با تأسیس دفتر در مرکزی که کودکان بی سرپرست نگهداری می‌شوند و انجام مشاوره و آموزش کارشناسان مرتبط در بهزیستی در زمینه مسئله محرمیت اشاره کرد و گفت: متأسفانه این قانون تاکنون اجرایی نشده است و نیازمند توجه و پیگیری جدی مسئولان در این زمینه هستیم و بر اساس قانون مذکور، بهزیستی موظف است که مسئله محرمیت را هنگام فرزندپذیری خانواده‌ها حل کند.
وی با بیان اینکه قانون کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست دارای 37 ماده است، افزود: بر اساس ماده 35 این قانون سازمان بهزیستی موظف است که به منظور راهنمایی و مشاوره به افرادی که کودکان و یا نوجوانانی را به فرزندخواندگی قبول می کنند، اقدام به ایجاد دفتر مشاوره دینی مربوط به امور فرزندخواندگی با همکاری مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کند و واگذاری سرپرستی کودکان و نوجوانان منوط به تأیید دفتر مذکور است؛ اما این قانون پس از دو سال هنوز اجرایی نشده است و اگر کوتاهی شود ما در مقابل خدا، رسول، شرع، قانون، فرزندپذیران، فرزندخوانده ها، مسئول هستیم.
عالمی، همچنین طرح ایجاد «بانک محرمیت» را مطرح کرد و گفت: 95 درصد کودکانی که وارد مراکز بهزیستی و مراکزی که از کودکان بی‌سرپرست نگهداری می‌کنند، می‌شود از راه شیر دادن زمینه محرمیت را برای آنها فراهم کرد.
وی بر ضرورت توجه مراکز نگهداری از کودکان بی‌سرپرست به اینگونه مسائل و آگاه بودن به ابعاد و جوانب گوناگون آن تاکید کرد و گفت: به مراکزی همچون بهزیستی توصیه می کنیم به محض ورود کودکان زیر دو سال، آن طفل را فرزند رضاعی بانویی که فرزند شیرخواره دارد، قرار دهند تا در آینده آسان تر بتوانیم راهکارهای ایجاد محرمیت میان فرزندخوانده‌ها و خانواده‌های فرزندپذیر (زن و شوهری که فرزند دیگر را به فرزندی پذیرفته‌اند) فراهم بیاوریم با اجرایی شدن این طرح از تراکم کودکان پسری که به دلیل سخت شدن راه‌های محرمیت در مراکز بهزیستی به سر می‌برند کاسته می‌شود و نیز بار زیادی از دوش دولت برداشته می‌شود.
وی گفت: وضعیت این کودکان بی‌سرپرست در بهزیستی از یتیمان بدتر است، چرا که فرد یتیم هر چند از نعمت پدر یا مادر و یا هردو آنها محروم است، اما دارای خانواده و نسب است، اما این کودکان بشدت دچار مشکلات روحی و عاطفی هستند و از نعمت بستگان و حق خویشاوندی نیز محروم هستند.
پژوهشگر حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: راه‌های محرمیت ایجاد شده موجب قرابت می‌شود و شرع بی جهت این مسئله را مطرح نکرده است چون مسئله محرمیت اثرات وضعی دارد و این قرابت سازی برای رشد، بالندگی و تعالی کودک بسیار موثر است.
عالمی، با بیان اینکه در این مسئله، بحث عاطفی آن بسیار مهم است، گفت: ایجاد رابطه قرابت به بچه هویت می دهد و برای کودک وابستگی خانوادگی ایجاد می شود و این در روحیه آنها تاثیر مثبت دارد و ایجاد راه های محرمیت فقط بحث حرام بودن نیست بلکه مسئله قرابت و ارتباط عاطفی نیز در آن بسیار مهم است.
وی با بیان اینکه فقه اسلام پاسخگوی مسائل گوناگون است، حل این مسئله را در فقه شیعه از افتخارات شیعه و دین اسلام و نشانه پویایی فقه شیعه برشمرد و خاطرنشان کرد: فرزند پذیری یک ضرورت اجتماعی است و هر زن و مردی دوست دارد که مادر و پدر شود و نیز هر بچه ای نیازمند والدین است و این رابطه عاطفی دوسویه است.
وی گفت: توجه به مسئله محرمیت در این مواردی که مطرح شد ضمن آنکه زمینه گناه را در جامعه کاهش می دهد، تاثیرات بسیار خوبی را نیز در محیط جامعه دارد از اینرو همه وظیفه داریم در این زمینه کوشش و تلاش کنیم و برای تحقق آن نیازمند تعامل و مشارکت همگان هستیم.
عالمی، با تاکید بر اینکه نباید بگذاریم که حکم خدا نادیده گرفته شود، خاطرنشان کرد: در برخی از موارد افراد دانسته و یا ندانسته مرتکب گناه می شوند در حالی که با یک مشاوره و از راهی ساده و آسان می توان با ایجاد محرمیت شرعی از معصیت جلوگیری کرد.
کتاب «فرزندخواندگی در اسلام» اثر دیگری از این نویسنده است که توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده؛ این کتاب نیز به بررسی ماهیت و مبانی و منابع فرزندخواندگی و شرایط آن، حقوق و تکالیف فرزندخوانده و فرزندپذیر در اسلام و مقررات مربوط به آن در حقوق ایران پرداخته است که دانستن اطلاعات و مطالب این کتاب نیز برای فرزند پذیران بسیار ضروری است.